Zetelverdeling : simpele wiskunde, toch?

De cijfergegevens die collega-kandidaat Adriaan aanhaalde in zijn artikel over "Gemeenteraadsverkiezingen : hoe werkt dat?" stemmen tot verder nadenken. Je hoort inderdaad wel eens beweren dat het zetelverdelingsmechanisme de grote partijen bevoordeelt, maar klopt dat ook en ging dat met name op voor Lede in 2012?

De Coöperatie zette zich aan het cijferen :

er zijn 25 zetels en 100 % stemmen, dus is het simpel : elke volle 4 % telt voor één zetel.

Dat zou dit willen zeggen met de uitslag van 2012 in de hand (tussen haakjes staat het aantal zitjes dat ze wérkelijk binnenhaalden) :

CD&V = 29,5 % goed voor 7 zetels en 1,5 % overschot (8)

NVA = 24,2 % goed voor 6 zetels en 0,2 % overschot (7)

Open VLD = 22,8 % goed voor 5 zetels en 2,8 % overschot (6)

sp.a = 9,2 % goed voor 2 zetels en 1,2 % overschot (2)

Groen = 7,9 % goed voor 1 zetel en 3,9 % overschot (1)

Vlaams Belang = 6,4 % goed voor 1 zetel 2,4 % overschot (1)

Op die manier zijn al 22 van der 25 zitjes toegewezen. Wat dan met de restanten? En je ziet het al meteen : met het huidige systeem Imperiali (da's de naam van de meneer die het mechanisme bedacht, daarover later meer) zijn het inderdaad de drie grootste die naar boven afgerond worden : de drie kleinere vangen niks extra's

Stel dat we een ander principe zouden invoeren : bv dat de partijen met de grootste overschotten de resterende zetels zouden krijgen, dan zouden Groen, Vlaams Belang en Open VLD er één bij krijgen. Is dat niet rechtvaardiger?

Niet noodzakelijk : als we terugkeren naar de aanvankelijke verdeling, dan zie je dat de coalitie die okt 2012 tot stand kwam met 52,3% van de stemmen initieel slechts 12 zetels zou halen en dus geen meerderheid. Dat is uiteindelijk wel het geval, maar het is in ons voorbeeld theoretisch wel degelijk mogelijk dat een meerderheid aan stemmen een minderheid aan zetels oplevert.

En dat doet dan weer denken aan het Amerikaans systeem met zijn kiesmannen, waarbij deze eeuw al twee keer een president is gekozen die slechts een minderheid van stemmen behaalde : Al Gore in 2000 had er meer dan George Bush, en Hillary Clinton in 2016 meer dan Donald Trump. Gek, toch?

Conclusies :

1. het huidige systeem bevoordeelt (lichtjes) de grotere partijen, maar daar zijn goede democratische redenen voor

2. Groen kwam er in 2012 het meest bekaaid af : hadden ze echter zoals in 2006 een kartellijst gevormd met sp.a dan hadden ze met ruim 16 % automatisch één zetel meer behaald.

Begrijpt u meteen waarom De Coöperatie zo'n sterk idee is....

Johan De Ryck

Lijstduwer

amateur-wiskundige